Mogące się pojawić zarówno po stronie wierzyciela, jak i dłużnika koszty egzekucyjne dotyczące niewykonania zobowiązań zostaną zaliczone w koszty uzyskania przychodów tylko u wierzyciela.
Kosztami egzekucyjnymi będą wszystkie wydatki wynikające z wyegzekwowania od dłużnika zaległych płatności, a zatem wszystkie koszty związane z dochodzeniem swoich praw na drodze sądowej lub administracyjnej, które obciążać będą nie tylko samego wierzyciela, ale także dłużnika.
Do kosztów egzekucyjnych zalicza się w szczególności:
– koszty egzekucji sądowej – np. opłata za wpis sądowy, opłata kancelaryjna, koszty zastępstwa procesowego
– koszty egzekucji komorniczej (administracyjnej), czyli wydatki stanowiące zapłatę komornikowi za przeprowadzenie egzekucji – m.in. opłata manipulacyjna, wydatki egzekucyjne wynikające z działalności komornika w zakresie egzekucji długu
– kwotę wynagrodzenia dla firmy windykacyjnej, jeśli wierzyciel przy odzyskiwaniu zaległej należności skorzysta z pośrednictwa firmy windykacyjnej.
Rozliczenie tych kosztów przebiega inaczej dla obu stron procesu.
Prawa wierzyciela
Za koszty uzyskania przychodu uznać można wszystkie te wydatki, które mają wpływ na powstawanie oraz zwiększanie przychodu lub służą zachowaniu albo zabezpieczeniu jego źródła z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (odpowiednio w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
Dochodzenie przez wierzyciela zapłaty należności za sprzedane towary lub usługi jest ściśle związane z prowadzoną działalnością i jak najbardziej służy zabezpieczeniu źródła przychodów. Wobec powyższego ponoszenie kosztów egzekucyjnych ma na celu ochronę interesów prawnych wierzyciela, a co za tym idzie, może on je rozliczyć podatkowo.
WAŻNE! Wierzyciel zalicza koszty egzekucyjne do kosztów podatkowych niezależnie od tego, czy zaległe zobowiązanie zostanie faktycznie odzyskane. Momentem ujęcia jest ich data poniesienia.
Wierzyciel musi mieć mimo wszystko na uwadze fakt, iż do zwrotu kosztów przez dłużnika nie dojdzie, jeśli ten nie będzie dysponował wystarczającym do tego majątkiem. Kiedy dłużnik, zgodnie jednak z orzeczonym wyrokiem sądowym, zwraca koszty egzekucyjne wierzycielowi, stają się one jego przychodem podatkowym.
Dłużnik podatku nie obniży
Takiej możliwości nie mają jednak dłużnicy, co zostało wprost wskazane w katalogu wyłączeń. Kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem własnych zobowiązań nie można więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. I tu należy jeszcze raz podkreślić, iż zdanie to wiążące jest jedynie dla dłużnika – nie chodzi tu bowiem o koszty ściągania niewykonanego zobowiązania, tylko o koszty samego niewykonania.
Kosztów, jakie dłużnik ponosi np. w związku z rozpatrzeniem przez sąd sprawy o zaleganie ze zobowiązaniami wniesionej przez wierzyciela, nie rozliczy podatkowo. Dodatkowo kosztami tymi będą też wydatki bieżące związane z toczeniem się procesu sądowego. Wydatki te nie będą kosztami podatkowymi, a zatem nie dają dłużnikowi możliwości obniżyć podstawy opodatkowania.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 03.04.2012, Poz. 361), art. 22 ust. 1; 23 ust. 1 pkt. 14
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz. U. z 2012, poz. 759), art. 34
Katarzyna Miazek, Dominik Mędrzycki
Fot. Getty Images