Przedsiębiorca, któremu biznes nie idzie dobrze, ma możliwość zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Może w ten sposób przeczekać trudny okres, unikając negatywnych konsekwencji na gruncie podatkowym.
Jednocześnie o ok. 4 tys. zmalała liczba przedsiębiorców, którzy zamknęli prowadzony biznes. Chociaż obie formy zaprzestania prowadzenia firmy mogą oznaczać to samo w sensie operacyjnym, to wywołują zupełnie inne skutki podatkowe. Dotyczy to m.in. VAT.
Opodatkowaniu VAT-em, poza np. odpłatną dostawą towarów czy świadczeniem usług, podlegają także towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy. Ma to miejsce w przypadku rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej (np. spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej), jak również zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną.
Takie rozwiązanie związane jest z tzw. zasadą neutralności i opodatkowaniem VAT-em ostatecznego konsumenta. W takiej sytuacji to przedsiębiorca występuje w roli konsumenta i dlatego musi ponieść ciężar ekonomiczny VAT-u.
Jeżeli przedsiębiorca zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, powinien zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Na tej podstawie zostaje wykreślony z rejestru podatników VAT.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, w sytuacji, gdy ich biznes nie idzie, powinni wcześniej pomyśleć o zawieszeniu działalności gospodarczej. W ten sposób unikną płacenia VAT-u od towarów, które zostały w ich firmie.
WAŻNE! Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 do 24 miesięcy.
Co ważne, opodatkowaniem związanym z likwidacją działalności lub zaprzestaniem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie muszą się martwić przedsiębiorcy, którzy są podatnikami zwolnionymi z VAT.
Przedsiębiorca może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, określonego w art. 113 ust. i ust. 9 ustawy o VAT, gdy wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku 150 tys. zł.
Przedsiębiorca rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku może skorzystać ze zwolnienia, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym kwoty 150 tys. zł.
UWAGA! Konieczność opodatkowania dotyczy tylko tych towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca z tego prawa skorzystał, czy nie. Istotne jest tylko, czy takie prawo posiadał na etapie dokonywania zakupów.
Oznacza to, że towary, od których wcześniej przedsiębiorca nie mógł odliczyć VAT-u, nie podlegają opodatkowaniu w związku z likwidacją działalności gospodarczej lub zaprzestaniem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Jak wygląda opodatkowanie w takim przypadku? Przedsiębiorcy są zobowiązani w pierwszej kolejności sporządzić spis z natury towarów, które zostały w ich firmie na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (informację o spisie oraz o ustalonej na jego podstawie wartości i kwocie podatku należnego trzeba załączyć do deklaracji podatkowej).
Obowiązek podatkowy powstaje w dniu rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania jest wartość ustalona na podstawie ceny nabycia (bez VAT), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określony w momencie likwidacji działalności lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Opodatkowania dokonuje się przy zastosowaniu stawki VAT właściwej dla danych towarów.
Przykład: 10-miesięczny okres bez czynności podlegających opodatkowaniu upłynął 5 września. Obowiązek podatkowy powstaje więc w tym dniu. Przedsiębiorca sporządza spis wszystkich towarów, przy zakupie których miał prawo do odliczenia, a które pozostały na ten dzień. Następnie ustala wartość, przyjmując w tym celu ceny nabycia obowiązujące 5 września – jest to np. 20 tys. zł. Do tej wartości stosuje stawkę VAT. Przy założeniu, że towary podlegają opodatkowaniu stawką podstawową, podatek wyniesie 4.600 zł.
Deklarację VAT wraz z załączonymi informacjami o spisie należy złożyć do 25 października i w tym terminie rozliczyć podatek.
Takie obowiązki nie ciążą jednak na przedsiębiorcy, który zawiesił działalność gospodarczą. Zawieszenie działalności ma swoje zalety także na innych polach. Przedsiębiorca, który zawiesi działalność, nie płaci w tym okresie zaliczek na podatek dochodowy. Gdy działalność jest zawieszona, przedsiębiorca może, ale nie musi opłacać składek ZUS.
Katarzyna Rola-Stężycka – Tax Care
Fot. Getty Images