Każdy, kto prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, zobowiązany jest dokonać na koniec każdego roku podatkowego spis z natury składników majątkowych, potocznie zwany remanentem lub inwentaryzacją.
Koniec roku zbliża się dużymi krokami, a wraz z nim dodatkowe prace związane z inwentaryzacją składników majątkowych przedsiębiorcy.
Krok pierwszy – przedmiot
Do elementów majątku podlegających wykazaniu w spisie należą towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, wyroby gotowe, produkcja w toku, półwyroby oraz braki własnej produkcji i odpady, jak również te towary, które są własnością przedsiębiorcy, ale których w dniu dokonywania spisu fizycznie nie ma w zakładzie oraz towary obce, które w zakładzie się znajdują.
Samo zliczenie jednak wyżej wymienionych składników majątku to niestety za mało – po sporządzeniu spisu składniki muszą zostać wycenione. Przedsiębiorca ma na to 14 dni, licząc od dnia zakończenia spisu.
Następnie wycena
Wycena na potrzeby sporządzania remanentu na koniec roku opiera się na czterech podstawowych wartościach, tj. na cenie zakupu, cenie nabycia, cenie rynkowej oraz koszcie wytworzenia, a poszczególne elementy majątku podlegają różnym wartościom wyceny.
Cena zakupu to wartość, jaką nabywca płaci za zakupiony środek, pomniejszona o podatek VAT. Za cenę nabycia uważa się sumę kwoty należnej sprzedawcy i kosztów zakupu wynikających z przystosowania zakupionego elementu do stanu zdatnego do użytkowania (np. koszty transportu, ubezpieczenia na czas podróży, wyładunku itp.)
Kosztem wytworzenia jest równowartość sumy kosztów poniesionych na wyprodukowanie elementu (mogą to być koszty wynagrodzeń czy koszty usług obcych). Nie wlicza się do niego kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług.
I tak wycenia się odpowiednio:
– towary handlowe oraz materiały według cen zakupu lub nabycia albo zgodnie z cenami rynkowymi z dnia sporządzenia spisu, jeśli są one niższe od cen zakupu lub nabycia;
– produkcję w toku zgodnie z kosztami wytworzenia, ale nie mogą być one niższe od kosztów zużytych do produkcji niezakończonej materiałów bezpośrednich;
– wyroby gotowe, półwyroby oraz braki według kosztów wytworzenia;
– odpady według wartości, jaka wynika z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania;
– produkcję zwierzęcą po cenach rynkowych z dnia sporządzenia spisu.
O czym warto pamiętać, w przypadku spisywania towarów obcych, wycena nie obowiązuje. W tej sytuacji wystarczy, że przedsiębiorca zawrze w spisie ich ilość oraz wskaże, kogo są własnością.
Zliczone i starannie wycenione elementy wpisuje się według wzoru. Szczegółową formę spisu określa ustawodawca w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w § 28 pkt. 2. Na koniec trzeba spis podpisać.
Ostrożnie z nadwyżkami i niedoborami
Co, jeśli po dokonaniu remanentu przedsiębiorca stwierdzi, iż składników majątku jest więcej, niż być powinno?
Wartość składników stanowiących nadwyżkę należy wykazać jako przychód z otrzymanych nieodpłatnie rzeczy, przez co kwota przychodu do opodatkowania ulegnie zwiększeniu. Dotyczyć to będzie okresu, w którym nadwyżkę stwierdzono. Należy mieć na uwadze, iż przychód powstanie po raz drugi – w momencie sprzedania ujawnionego jako nadwyżka elementu.
Przy zaliczaniu wynikających z remanentu niedoborów, trzeba z kolei wykazać się dużą ostrożnością. Ponieważ w katalogu strat, które nie są uznawane za koszty uzyskania przychodu, ustawodawca nie wymienia niedoborów w środkach obrotowych, warto na wszelki wypadek zwrócić się do odpowiedniego organu podatkowego o interpretację.
Na przychylną decyzję można liczyć, jeśli przedstawione zostaną dowody, iż niedobór nie powstał z winy podatnika.
Katarzyna Miazek, Adam Bujalski
Fot. Getty Images
